Sự phát triển của thương mại điện tử đặt ra nhiều thách thức về bảo mật thông tin và tính pháp lý của các giao dịch điện tử. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu vai trò quan trọng của chữ ký số trong thương mại điện tử và ứng dụng thực tế của nó trong lĩnh vực này.

1. Chữ ký số là gì?

Chữ ký số sử dụng ký hợp đồng là gì?

Chữ ký số là một dạng chữ ký điện tử được tạo ra bằng cách mã hóa dữ liệu bằng hệ thống mã hóa công khai (PKI - Public Key Infrastructure). Nó hoạt động như một con dấu điện tử, giúp xác thực danh tính của người ký và đảm bảo rằng nội dung tài liệu không bị thay đổi sau khi ký.

Theo Khoản 6, Điều 3 của Luật Giao dịch điện tử Việt Nam, chữ ký số được xem như một phương tiện xác thực điện tử hợp pháp, có giá trị tương đương với chữ ký tay hoặc con dấu trong các giao dịch truyền thống.

Chữ ký số hoạt động dựa trên mật mã không đối xứng, bao gồm hai khóa:

• Khóa bí mật (Private Key): Do chủ sở hữu chữ ký số nắm giữ và dùng để tạo chữ ký số trên tài liệu.
• Khóa công khai (Public Key): Được chia sẻ cho bên thứ ba để xác minh tính hợp lệ của chữ ký số.

2. Chữ ký số đóng vai trò gì trong thương mại điện tử?

Chữ ký số đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn, bảo mật và tính hợp pháp cho các giao dịch thương mại điện tử. Dưới đây là những lợi ích chính mà chữ ký số mang lại trong lĩnh vực này:

2.1 Đảm bảo tính xác thực và bảo mật giao dịch

Trong thương mại điện tử, việc xác minh danh tính của các bên tham gia giao dịch là rất quan trọng. Nếu không có một cơ chế xác thực chặt chẽ, các doanh nghiệp và khách hàng có thể gặp phải rủi ro như gian lận, giả mạo danh tính hoặc trộm cắp thông tin.

a, Chữ ký số giúp xác minh danh tính chính xác

• Mỗi chữ ký số được cấp bởi một tổ chức chứng thực số (CA - Certificate Authority), giúp đảm bảo rằng chữ ký đó thuộc về chủ sở hữu hợp pháp.
• Khi ký vào hợp đồng điện tử, hệ thống sẽ kiểm tra khóa công khai và xác minh chữ ký số, đảm bảo rằng nó được tạo bởi đúng người hoặc tổ chức.

b, Bảo mật dữ liệu, chống giả mạo và gian lận

• Chữ ký số sử dụng thuật toán mã hóa mạnh mẽ, giúp ngăn chặn việc chỉnh sửa nội dung tài liệu sau khi ký.
• Nếu bất kỳ ai cố gắng thay đổi tài liệu, chữ ký số sẽ không còn hợp lệ, giúp phát hiện các hành vi gian lận.

2.2 Đảm bảo toàn vẹn dữ liệu 

Nội dung được ký số sẽ không thể bị chỉnh sửa, làm giả.

Một trong những rủi ro lớn trong TMĐT là dữ liệu có thể bị thay đổi trong quá trình truyền tải, gây thiệt hại lớn cho doanh nghiệp và khách hàng. Chữ ký số giúp bảo vệ tính toàn vẹn của dữ liệu bằng cách đảm bảo rằng tài liệu không bị chỉnh sửa sau khi ký.

Cơ chế bảo đảm tính toàn vẹn của chữ ký số có thể hiểu đơn giản như sau:

• Khi một tài liệu được ký bằng chữ ký số, một hàm băm (hash) duy nhất của nội dung sẽ được tạo ra.
• Nếu nội dung bị sửa đổi dù chỉ một ký tự, hàm băm mới sẽ khác hoàn toàn so với bản gốc, khiến chữ ký số trở nên không hợp lệ.

Nhờ có cơ chế trên, chữ ký số giúp đảm bảo rằng các giao dịch trong thương mại điện tử sẽ bị phát hiện ngay lập tức nếu có bất cứ chỉnh sửa, thay đổi nào.

Ví dụ: Trong các hợp đồng điện tử giữa doanh nghiệp với khách hàng, chữ ký số đảm bảo rằng hợp đồng không bị chỉnh sửa sau khi hai bên ký kết. Nếu có bất kỳ thay đổi nào, chữ ký số sẽ cảnh báo về sự sai lệch.

2.3 Tiết kiệm chi phí và thời gian giao dịch

Việc sử dụng chữ ký số giúp doanh nghiệp và cá nhân giảm thiểu chi phí và thời gian trong các giao dịch thương mại điện tử.

• Chữ ký số giúp ký hợp đồng, xác nhận đơn hàng và hoàn tất các thủ tục hành chính trong vài phút thay vì mất nhiều ngày như trước.
• Doanh nghiệp có thể nhanh chóng ký kết thỏa thuận với đối tác mà không bị giới hạn về thời gian hay địa lý.

3. Ứng dụng nổi bật của chữ ký số trong thương mại điện tử

Chữ ký số không chỉ giúp đảm bảo tính bảo mật và hợp pháp hóa giao dịch mà còn được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau của thương mại điện tử (TMĐT). Dưới đây là một số ứng dụng thực tế quan trọng của chữ ký số trong các giao dịch trực tuyến.

3.1 Trong giao dịch tài chính, ngân hàng điện tử

Ngành tài chính – ngân hàng là một trong những lĩnh vực tiên phong áp dụng chữ ký số để đảm bảo tính bảo mật và xác thực trong giao dịch trực tuyến.

a, Ứng dụng trong dịch vụ ngân hàng điện tử (Internet Banking, Mobile Banking)

• Khi khách hàng thực hiện các giao dịch như chuyển khoản, mở tài khoản online hoặc đăng ký khoản vay trực tuyến, chữ ký số giúp xác minh danh tính và bảo mật dữ liệu.
• Ngăn chặn gian lận tài chính và các hành vi giả mạo trong giao dịch trực tuyến.

b, Xác thực giao dịch chứng khoán và bảo hiểm

• Các công ty chứng khoán và bảo hiểm sử dụng chữ ký số để ký kết hợp đồng điện tử, xác thực giao dịch mua bán cổ phiếu hoặc đăng ký bảo hiểm online.
• Việc áp dụng chữ ký số giúp khách hàng thực hiện giao dịch nhanh chóng mà không cần đến trực tiếp các văn phòng giao dịch.

c, Thanh toán điện tử và ví điện tử

• Chữ ký số giúp tăng tính an toàn khi thực hiện các giao dịch thanh toán trực tuyến thông qua ví điện tử, cổng thanh toán (như VNPay, MoMo, ZaloPay…).
• Đảm bảo dữ liệu thanh toán không bị can thiệp hoặc đánh cắp trong quá trình giao dịch.

Ví dụ: Một doanh nghiệp có thể sử dụng chữ ký số để phê duyệt lệnh chuyển khoản mà không cần phải ký giấy tờ thủ công, giúp tiết kiệm thời gian và tăng cường bảo mật.

3.2 Trong ký hợp đồng điện tử giữa doanh nghiệp và khách hàng

Việc ký kết hợp đồng truyền thống thường mất nhiều thời gian do phải in ấn, gửi qua bưu điện hoặc gặp mặt trực tiếp để ký tay. Với chữ ký số, quá trình này trở nên nhanh chóng và thuận tiện hơn.

a, Ký hợp đồng mua bán, hợp tác kinh doanh

• Doanh nghiệp có thể ký hợp đồng với đối tác trong nước và quốc tế một cách hợp pháp mà không cần gặp mặt trực tiếp.
• Chữ ký số đảm bảo hợp đồng không bị thay đổi sau khi ký, giúp tránh các tranh chấp pháp lý.

b, Xác nhận đơn đặt hàng và giao dịch online

• Trong TMĐT, khi khách hàng đặt hàng với giá trị lớn, việc sử dụng chữ ký số giúp xác nhận tính hợp lệ của đơn hàng.
• Đặc biệt, đối với các dịch vụ cung cấp theo dạng hợp đồng dài hạn, chữ ký số giúp hợp đồng có giá trị pháp lý rõ ràng.

Ví dụ: Một công ty phần mềm có thể sử dụng chữ ký số để ký hợp đồng cung cấp dịch vụ SaaS (Software as a Service) cho khách hàng quốc tế mà không cần gặp mặt trực tiếp.

3.3 Trong thủ tục kê khai thuế, hải quan điện tử

Chữ ký số dùng để khai thuế thương mại điện tử.

Việc sử dụng dịch vụ công kê khai thuế trực tuyến là phương thức được nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh sử dụng rộng rãi. Những thủ tục này yêu cầu đơn vị phải có chữ ký số để xác thực trên hệ thống.

a, Kê khai thuế điện tử (E-Tax)

• Doanh nghiệp bắt buộc sử dụng chữ ký số để kê khai thuế, nộp thuế trực tuyến với cơ quan thuế.
• Giúp giảm thiểu thời gian và công sức so với phương pháp kê khai truyền thống bằng giấy tờ.

b, Thủ tục hải quan điện tử (E-Customs)

• Các doanh nghiệp xuất nhập khẩu có thể nộp tờ khai hải quan trực tuyến và sử dụng chữ ký số để xác nhận tính hợp lệ của hồ sơ.
• Giúp quá trình thông quan hàng hóa diễn ra nhanh chóng, giảm thiểu chi phí và thời gian xử lý.

3.4 Trong thanh toán và hóa đơn điện tử

Chữ ký số là một trong những thành phần được yêu cầu bắt buộc có trên hóa đơn điện tử.

• Theo quy định của Chính phủ, từ năm 2022, tất cả doanh nghiệp tại Việt Nam bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử.
• Chữ ký số giúp ký xác nhận trên hóa đơn, đảm bảo hóa đơn có giá trị pháp lý, chống bị làm giả, chỉnh sửa.

Ví dụ: Một đơn vị bán hàng online có thể xuất hóa đơn điện tử đã ký số cho khách hàng qua email ngay sau khi hoàn tất giao dịch.

Thương mại điện tử (TMĐT) đã trở thành xu hướng tất yếu, giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng thực hiện giao dịch nhanh chóng, tiện lợi trên môi trường trực tuyến. Do đó, ngay từ bây giờ, doanh nghiệp cần trang bị một chữ ký số uy tín, đảm bảo chất lượng để phục vụ hoạt động thương mại điện tử. 

Quý khách có thể tham khảo dịch vụ chứng thực chữ ký số công cộng ECA - đơn vị được cấp phép bởi Bộ TT&TT. Chữ ký số ECA đảm bảo đầy đủ tiêu chí về kỹ thuật, an toàn thông tin và được hỗ trợ 24/7 trong suốt quá trình sử dụng. Để đăng ký tư vấn thêm về sản phẩm, Quý khách xin vui lòng liên hệ với chúng tôi theo hotline:

• Miền Bắc: 1900.4767
• Miền Trung, Nam: 1900.4768

Mạnh Hùng